Gemeente Horst aan de Maas is best bereid om buiten de lijntjes te kleuren en van de gebaande paden te wijken wanneer het aankomt op het oplossen van hulpvragen van inwoners. Het maatwerk dat daarbij komt kijken past niet altijd binnen de opgestelde kaders en regeltjes, maar dat is soms bijzaak. Het gemoed van de Horsternaren prevaleert wat de gemeente betreft boven de bureaucratie.
Horsternaar Robert van Aarle kwam eerder dit jaar tegen zijn wil in thuis te zitten. Hij werkt onder begeleiding bij een tuinkwekerij, op zo’n 30 kilometer van zijn woonplaats. Toen zijn auto het begaf, was het plotsklaps gedaan met de arbeid. Een factor die juist zorgde voor structuur in zijn leven. De gevolgen waren schrijnend: hij raakte geïsoleerd, zag naast zijn begeleider niemand meer en begon de grip op zijn leven te verliezen. Er kwam een passende oplossing toen de situatie van Robert op de radar van de gemeente kwam. Na overleg tussen Robert zelf, zijn werkgever en gemeente Horst aan de Maas, werd er een vervangend vervoersmiddel geregeld. Daarbij droegen ze alle drie een deel van de kosten. Robert kan sindsdien weer naar de kwekerij waar hij zo graag werkt. Maar dat niet alleen: hij hervond de structuur in zijn leven en kwam op mentaal vlak in rustiger vaarwater terecht.
In het geval van Robert werd er gezocht naar een oplossing op maat. En dat is hoe het in de toekomst in deze gemeente steeds vaker zal gaan. Als het aan wethouder Roy Bouten en beleidsmedewerker Samenleving Emma de Vries ligt, althans. “Mensen kunnen met heel veel verschillende hulpvragen bij ons terecht”, legt laatstgenoemde uit. “Vragen over werk, inkomen en maatschappelijke ondersteuning, bijvoorbeeld. Het maakt daarbij niet uit of het om kleine of grote vragen gaat. De aanpak die we in Horst hanteren, is er juist op gericht om alle onderdelen van het leven als één geheel te zien. Als het eventjes minder gaat op één vlak, heeft dat vanzelf ook effect op de anderen vlakken. Dan is er het risico op een domino-effect. Het uitgangspunt is stabiliteit creëren en stress verlagen, zodat onze inwoners hun problemen het hoofd kunnen bieden”, vertelt De Vries.
Ze weet als geen ander dat het verhaal van Robert allerminst op zichzelf staat. Tal van Horsternaren kunnen best wat hulp gebruiken. De aanleidingen zijn divers; van het verliezen van je baan tot een echtscheiding. “De problemen waarbij we als gemeente willen helpen, zijn daar een gevolg van. Die hulpvragen komen in sommige gevallen direct bij ons terecht, maar we worden er ook op gewezen door andere instanties.” Het op de radar krijgen van mensen die wel wat hulp kunnen gebruiken is waarschijnlijk de grootste uitdaging, geeft wethouder Bouten aan. “Soms weten mensen niet waar ze terecht kunnen. De vraag ‘wat heb je nodig’ is best een stevige en het is niet altijd duidelijk wat de échte - onderliggende - hulpvraag is. Die zit vaak dieper dan wat je aan het oppervlak ziet.” Hij geeft een praktijkvoorbeeld om die bewering kracht bij te zetten. “Er kwam een verzoek voor een traplift, maar daarnaast bleek de vrouw in kwestie vooral eenzaam te zijn. Dat was het échte probleem, naast de praktische behoefte aan een traplift. Zij had uiteindelijk op de lange termijn meer baat aan een maatje om mee te praten”, legt hij uit.
Het werpt de vraag op waarom het zo lastig is om hulpvragen van burgers te lokaliseren en concretiseren. “Niet iedereen durft erover te praten en over de schaamte heen te stappen. Daar zit een groot deel van de uitdaging”, vertelt Bouten. “We zijn er bij de gemeente op gericht om mensen te helpen, maar uit de praktijk blijkt dat niet iedereen bij ons aan wil of durft te kloppen voor hulp. Er is best wat wantrouwen jegens de overheid. Van dat stigma moeten we af.” Om dat te bereiken moet de werkwijze de komende jaren op de schop. Het belang van de, soms beperkende, regeltjes en kaders moet minder zwaar gaan wegen bij het aanbieden van structurele oplossingen.
Om dat te bewerkstelligen prevaleert in Horst aan de Maas de oplossing boven de afgekaderde regels. Daarnaast gaat een deel van het gevoerde beleid op de schop, als het aan Bouten ligt. “Als we het écht anders willen gaan doen, dan zullen we het gesprek aan moeten gaan met de gemeenteraad om te kijken naar de manier waarop. Er zullen uren vrijgemaakt moeten worden. Doen we dat bijvoorbeeld door ambtenaren minder te laten rapporteren, waardoor er meer tijd gaat naar het daadwerkelijk oplossen van hulpvragen in plaats van administratieve handelingen? Wat mij betreft wel”, vertelt hij. “Dat worden spannende en interessante gesprekken, want het zegt iets over de weg die we als gemeente in willen slaan.”
De bereidwilligheid is er in ieder geval, merkt De Vries. Ook bij andere partijen dan de gemeente. “Hoewel buiten de kaders treden in de samenwerking soms nog als spannend wordt ervaren, helpt het als we als gemeente daar het voortouw in nemen. Dat vergt dat we duidelijke afspraken met elkaar maken, zodat het gezamenlijke belang wordt gediend. Daar is uiteindelijk iedereen bij gebaat”, vertelt ze. Dus meld je vooral, als je wat hulp kunt gebruiken, benadrukt Bouten. “Ja, je kunt bij de gemeente terecht met iedere hulpvraag. Als deze niet bij de gemeente hoort, verwijzen onze medewerkers je graag door naar de instantie die wél direct kan helpen”, legt hij uit.
In veel gevallen is de hulpvrager bij de gemeente echter aan het juiste adres. “We kennen niet iedereen die geholpen kan en wil worden. Daarin is ook een rol weggelegd voor de omgeving van diegene. De trainer van de voetbalclub, de leraar op school, of de buurman: let op de signalen en biedt aan om samen de stap naar de gemeente te zetten. Accepteer het risico dat je wellicht bemoeizuchtig wordt gevonden. Uiteindelijk zorg je er wel voor dat er een oplossing komt. Dat lijkt me het allerbelangrijkste”, aldus de wethouder. Robert van Aarle kan er inmiddels over meepraten. Dankzij de ‘bemoeienis’ van beleidsmedewerkers als De Vries kwam er voor hem een structurele oplossing. Eentje waarmee hij de stabiliteit hervond en weer mee kon doen in de samenleving.
Tekst: Jelle van Hees
